شاید واژه “هوش مصنوعی” برای شما واژه ای جدید باشد یا به تازگی آنرا شنیده باشید، اما باید به شما بگوییم که هوش مصنوعی و علم هوش مصنوعی نه تنها به تازگی وارد ایران نشده اند، بلکه در چندین سال اخیر توانسته اند جایگاه خوبی در ایران و در کسب و کار های مختلف پیدا کنند.
همچنین به تازگی ابزارهای مختلف هوش مصنوعی مثل چت جی پی تی یا گوگل جمنای معرفی شده اند که استفاده افراد از این هوش های مصنوعی نیز بسیار افزایش یافته است. در این مقاله می‌خواهیم به جایگاه هوش مصنوعی در ایران و کاربرد های مختلف هوش مصنوعی برای ایرانیان بپردازیم.
پیشنهاد میکنیم تا پایان این مقاله همراه ما باشید و اگر به این سبک مقالات در حوزه هوش مصنوعی و AI علاقه دارید، حتما وبلاگ و سایر مقالات هوش مصنوعی ایران اسمارت تک را نیز مطالعه کنید.
اولین اقدامات برای ظهور هوش مصنوعی در سال های پایانی جنگ جهانی دوم یعنی حدودای سال 1950 میلای در ذهن آلن تورینگ انجام شد. آلن تورینگ که دانشمند کامپیوتر و ریاضی دان انگلیسی بود که همین داستان موجب افزایش بهره وری و تسریع رشد هوش مصنوعی یا Artificial Intelligence شد.
هوش مصنوعی شاخه ای از علوم کامپیوتر تبدیل شده که به هوشمند سازی سیستم ها یا برنامه ها اشاره میکند و میتواند حجم زیادی از داده ها درک و تفسیر کند.
همچنین اسم هوش مصنوعی به این دلیل روی این علم گذاشته شد زیرا که توانایی واکنش و رفتارهای انسانی مثل یادگیری، حل مسائل پیچیده، تفکر، تصمیم گیری براساس داده های قبلی و… را دارد.
اگر میخواهید درباره “آلن تورینگ” پدر علوم کامپیوتر و زندگی نامه او بیشتر بدانید، پیشنهاد میکنیم مقاله مقابل را از دست ندهید!
وضعیت هوش مصنوعی در ایران چگونه است؟
هوش مصنوعی در ایران و علم هوش مصنوعی، مسیری پر از چالش، فرصت و منحصر به فردی را طی کرده تا بتواند پیشرفت های چشمگیری در این حوزه و در این زمینه کسب کند. فضای هوش مصنوعی گرچه در ایران موانع بسیاری دارد که جلو پیشرفت انرا گرفته اما با این حال، دستاورد های چشمگیری نیز داشته است.
این دستاورد ها توانسته ایران را در سطح جهانی و با مقایسه با سایر کشور ها در رقابت قرار دهد و رشد کند. در ادامه به بررسی جایگاه هووش مصنوعی و پیشرفت های ایران میپردازیم:
سورنا: دستاورد موفق هوش مصنوعی در ایران
سورنا (Surena) که یکی از بزرگترین دستاورد های ایران در حوزه هوش مصنوعی و رباتیک است. نسل اول ربات انسان نما سورنا قادر بود یکسری متن های از پیش نوشته و تعریف شده را صقحت کند و با کنترل از راه دور، توانایی ردیابی مسیر از پیش تعریف شده را داشت.
دانشگاه تهران با حمایت انجمن تحقیق و توسعه صنایع و معادن ایران، کار روی پروژه سورنا و ربات های انسان نما را از سال 1387 شروع کرد.
سورنا در نسل های بعدی خود یعنی نسل چهارم که در سال 1397 از آن رونمایی شد، میتوانست بطری به دست بگیرد، دیواری را سوراخ کند و تعادل خود را هنگام هل دادن، حفظ کند.
جایگاه دانشگاه های ایران در عرصه هوش مصنوعی
ایران و دانشگاه های ایران در رشته های برق و الکترونیک که زیر مجموعه هایی از هوش مصنوعی هستند، در جهان رتبه پانزدهم و در غرب آسیا، رتبه اول را دارند. در جدول برترین سازمان پژوهشی در زمینه AI، دانشگاه تهران رتبه 59 را در بین 100 موسسه و سازمان برتر دارد.
دانشگاه های ایران در علوم کامپیوتر، فناری اطلاعات و Ai، نرم افزار، رباتیک و.. با توجه به رتبه جهانی علوم کامیپوتر (CSRanking) مشخص میشوند که مقالات و تحقیقات محققان ایرانی با پروفایل Google Scholar در این رتبه بندی نیز بی تاثیر نیستند.
این رتبه‌بندی در مناطق مختلف جهان، دانشگاه‌ها را دسته‌بندی میکند و تنها ۵۰ دانشگاه برتر را نشان میدهند. رتبه‌بندی CSRanking که معیارهای هر دانشگاه را بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۱ بررسی میکند. در این لیست دانشگاه صنعتی شریف، موسسه تحقیقات علوم بنیادی IPM و دانشگاه علم‌و‌صنعت ایران در بین ۱۰۰ موسسه برتر آسیا که در حوزه هوش مصنوعی کار میکنند، قرار گرفتند.
شرکت های هوش مصنوعی ایران: نشان دهنده جایگاه هوش مصنوعی در ایران
باید به شما بگوییم که بیشتر از 30 شرکت هوش مصنوعی در ایران در حال فعالیت روی حوزه های مختلف هستند که همین موضوع نشان دهنده جایگاه هوش مصنوعی در ایران و اهمیت این علم برای ایرانیان است. این شرکت ها در حوزه های مختلف فناوری و AI فعالیت میکنند که عبارت اند از:
- مرکز نوآوری، تحقیق و توسعه و توانمند سازی هوش مصنوعی اسمارتک (آکادمی هوش مصنوعی و خدمات هوش مصنوعی)
- تکسوس (موتور جستجوی فارسی پیشرفته مبتنی بر AI)
- خورشیدسافت (طراحی و تولید پلتفرم‌های مبتنی بر AI)
- داده پرداز نوین (کوچینگ و راه‌اندازی کسب‌وکارهای نوین)
- دیتاک (Social Listening، رصد و تحلیل داده‌های رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی)
- دیتامون (تولید نرم‌افزارهای مبتنی بر AI مثل نرم‌افزار پلاک‌خوان به نام خودنگار، تشخیص چهره به نام رخ نگار و تشخیص کد کانتینر به نام کدنگار)
- راهکار پردازش ژرف ( ارائه راهکارهای نرم‌افزاری مبتنی بر AI جهت پاسخگویی به نیازهای کشور و متناسب با فرهنگ ایرانی و اسلامی)
- مرکز تحقیقات هوش مصنوعی پارت (ارائه‌دهنده ۱۳ محصول هوشمند و سازگار با نیازهای کسب‌و‌کار شما مثل سهاب، فراشناسا و …)
- امن موج ( یک شرکت تجارت الکترونیک دانش بنیان در حوزه توسعه نرم‌افزار)
- ایبو (تبدیل عکس و PDF به Word آنلاین)
- پایگاه جامع تحلیل محتوا (سرویس‌های هوشمند پردازش گفتار با استفاده از روش‌های یادگیری ماشین در زمینه پردازش فایل‌های چند رسانه‌ای)
- پردازش هوشمند نور (ارائه سرویس‌های مورد نیاز برای زمینه‌سازی و تسهیل فرایندهای پردازش محتوای اسلامی)
- تحلیل افزار طوبی تک (ارائه ابزارهای منبع باز برای ایجاد راه‌حل‌های ایمن و کاملاً بومی در زمینه مهندسی نرم‌افزار)
- فراگستر (ارائه دهنده اتوماسیون و راهکارهای خودکارسازی فرایند در سازمان‌ها و کسب‌و‌کارها)
- فناپ ( اطلاعات و ارتباطات، توسعه و پیاده‌سازی راهکار حمل‌ونقل هوشمند مبتنی بر پردازش تصویر)
- فن‌آفرینان زندگی نو (تحلیل کمی و کیفی داده‌های مبتنی بر شکه‌های اجتماعی، وب‌سایت‌ها و …)
- فناوران اطلاعات سخن ( ارائه راه‌حل‌های صوتی هوشمند)
- گنج آفرینان تابان آینده/رهام (ارائه راهکارهای هوشمند سازمانی با فناوری‌های پردازش متن، گفتار و تصویر)
- آرمان رایان شریف (تحلیل مبتنی بر فناوری AI)
- مشاوران مدیریت هما پلاس (فناوری اطلاعات و ارتباطات و نرم‌افزارهای رایانه‌ای)
- نظربین (پلتفرمی برای کنترل محتواهای تولید شده توسط کاربران)
- تحلیل افزار مبتکر میراث (خدمات در زمینه مهندسی نرم‌افزار و سامانه)
- رباتیک و هوش مصنوعی نوژان
- ژرفیران (فعال در حوزه پردازش زبان طبیعی)
- سحاب پرداز (ارائه مدیریت کلان داده، پلتفرم داده‌های مشتری و …)
- سیستم نگر ساینا (ارائه راهکارهای سازمانی امنیت و توسعه ابزار برای توسعه‌دهندگان)
- عامر اندیش هوشمند (ارائه دهنده ۴ محصول فارس‌آوا، باتاوا، هوشتل و مدیا مانیتورینگ)
- عصر گویش پرداز (AI در زمینه زبان فارسی)
آیا بازار کار هوش مصنوعی در ایران رو به رشد است؟ | بازار کار هوش مصنوعی چگونه است؟
از آنجایی که هوش مصنوعی به تازگی جایگاه خود را در ایران پیدا کرده است، برخی دانشجویان این حوزه ممکن است برای پیدا کردن شغل و کار، با مشکل مواجه داشته باشند. شرط بیشتر استخدامی های این حوزه منوط به داشتن مهارت های مورد نیاز بازارکار و کارآموزی در این رشته است.
بازار کار هوش مصنوعی در ایران به وجود افزایش روز به روز کسب و کار های آنلاین و استارت های این حوزه، دائما رو به رشد بوده است.
سایت های استخدامی و کاریابی و آگهی های منتشر شده در این سایت ها نشان میدهند، که شرکت ها و استارت آپ ها به دنبال استخدام متخصصین و افرادی در حوزه های مختلف هوش مصنوعی هستند که در ادامه یک لیست جامعی برای شما، تهیه کردیم که عبارت اند از:
- استقرار و پشتیبانی نرم‌افزار
- طراحی و ساخت ابزارهای هوشمند
- متخصص AI در صنعت مانند طراحی دستگاه‌های هوشمند
- متخصص AI در حوزه تشخیص گفتار (تبدیل متن به گفتار و …)
- متخصص AI در زمینه پردازش تصویر
- متخصص AI در زمینه پردازش متن (تولید دستیارهای هوشمند و چت‌بات‌ها و …)
- طراحی بازی‌ها
- مدیر شبکه
- مدیر امنیت اطلاعات
- طراحی ربات‌ها
- استخراج داده‌ها
- برنامه‌نویس AI
- برنامه‌نویس پایتون
اگر به دنبال کسب درآمد و اشتغال در حوزه هوش مصنوعی و علم هوش مصنوعی هستید، پیشنهاد میکنیم به هیچ عنوان دوره “مستر کلاس کسب درآمد از هوش مصنوعی” مجموعه اسمارتک را از دست ندهید!
رشته هوش مصنوعی در ایران برای تحصیل چگونه است؟
رشته هوش مصنوعی در سری مباحث علوم کامپیوتر، ریاضیات، آمار و احتمال مهندسی است که برای هوشمند سازی سیستم ها استفاده میشود تا بتوانند مثل انسان تصمیم گیری کنند.
متخصصان هوش مصنوعی باید بتوانندالگوریتم هایی طراحی کنند که بتوانند نحوه حل مسائل مختلف را تشخیص دهند و بتوانند مثل مفز انسان یاد بگیرند و حجم عظیم از داده ها و اطلاعات را در مدت زمان کوتاهی پردازش کنند و تصمیم درستی بگیرند. برای طراحی این سیستم ها از زبان های برنامه نویسی مثل پایتون، سی پلاس پلاس، جاوا و… استفاده میشوند.
اگر میخواهید در رشته هوش مصنوعی در ایران تحصیل کنید باید بدانید که در مقطع کارشناسی نمی‌توانید در این رشته تحصیل کنید بلکه میتوانید در مقطع کارشناسی ارشد و مقاطع بالاتر در این رشته تحصیل کنید.
یعنی اگر میخواهید در رشته هوش مصنوعی تحصیل کنید باید ابتدا از دبیرستان رشته ریاضی گذرانده باشید و در یکی از رشته های کامپیوتر یا نرم افزار در مقطع کارشناسی تحضیل کنید سپس برای مقطع کارشناسی ارشد خود میتوانید سراغ رشته هوش مصنوعی بروید و در این رشته ادامه تحصیل دهید.
برای مقطع کارشناسی ارشد میتوانید یکی از رشته های زیر را انتخاب کنید:
- یادگیری ماشین (Machine Learning)
- پردازش زبان طبیعی (Natural Language Processing)
- بینایی ماشین (Machine Vision)
- شبکه عصبی (Neural Networks)
- سامانه‌های خبره (Expert System)
- الگوریتم ژنتیک (Genetic Algorithm)
- رباتیک (Robotic)
شما پس از طی کردن دوره کارشناسی ارشد 2 ساله، میتوانید وارد بازارکار شوید و به شغل های معرفی شده در حوزه هوش مصنوعی، مشغول شوید. البته میتوانید برای تحصیل در مقاطع بالاتر هم اقدام کنید.
لازم به ذکر است اگر قصد تحصیل در مقاطع بالاتر را دارید باید بدانید که طرفیت دانشگاه های ایران برای مقاطع بالاتر رشته هوش مصنوعی و دکتری بسیار محدود است و باید تلاش بسیاری برای پذیرش در این دانشگاه ها انجام دهید.
درآمد هوش مصنوعی در ایران چقدر است؟
متاسفانه برای پیدا کردن رقم دقیق درآمد حقوق متخصصان هوش مصنوعی، منبع مطمئن و موثقی وجود ندارد و نمیتوان بطور دقیق رقمی برای متخصصان هوش مصنوعی در ایران تعیین کرد. با بررسی سایت های کاریابی و بررسی میزان حقوق و دستمزد تعیین شده در آگهی ها میتوانیم آمار زیر را لیست کنیم:
برای متخصصان هوش مصنوعی رقمی بین 15 الی 28 میلیون تومان درنظر گرفته شده. این میزان درآمد وابسته به مهارت ها، سابقه و تجربه فرد تعیین میشود و با توجه به نوع شرکت (دولتی یا خصوصی) نیز متغیر است.
اگر بخواهیم درباره میزان درآمد متخصص هوش مصنوعی در جهان صحبت کنیم، میتوانیم به این مورد اشاره کنیم که در آمریکا حقوق سالانه یک متخصص هوش مصنوعی 110 هزار دلار و در کانادا 85 هزار دلار است.
چه مهارت هایی برای درآمد در هوش مصنوعی نیاز است؟
برای اینکه بتوانید متخصص هوش مصنوعی شوید یا بتوانید در این حوزه درآمد زایی کنید نیاز دارید که مهارت های خود را ارتقا دهید. این مهارت ها برای کارفرمایان و شرکت های مهم در حوزه هوش مصنوعی مهم است. مهارت های فنی که میتوانید از آنها برای ارتقا خود شروع کنید عبارت اند از:
- درک آمار
- احتمالات خطی
- جبر خطی
- دانش کافی در زمینه هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و یادگیری عمیق
- دانش کافی در استفاده از فریم‌ورک‌های Tensorflow یا PyTorch و کتابخانه Scikit-learn
- دانش کافی در برنامه‌نویسی Python
- آشنایی با مفاهیم برنامه‌نویسی شیءگرا
- آشنایی با Git و سیستم‌عامل Linux
- علاقه‌مند به یادگیری حوزه‌های جدید
- خلاقیت و ارائه راهکارهای جدید
- توانایی کار تیمی
- نظم و رعایت اصول حرفه‌ای کار
پردازش گفتار
آشنایی با مبانی پردازش صوت و گفتار
آشنایی با روش‌های بازشناسی و سنتز گفتار
آشنایی با احراز هویت ازطریق صوت
آشنایی به استفاده از یادگیری عمیق در حوزه صوت
داده‌کاوی
آشنایی با یادگیری‌تقویتی
آشنایی با سیستم‌های پیشنهاددهنده
آشنایی با آمار و تست‌های آماری
آشنایی به مفاهیم پردازش کلان داده
آشنایی با مفاهیم بصری‌سازی داده و تولید گزارش‌های مناسب
پردازش زبان طبیعی
تسلط به مبانی پردازش زبان‌طبیعی
تسلط به مفاهیم تعبیه‌سازی (Embedding)
تسلط به انواع مدل‌های زبانی و کاربرد‌های آنها
آشنایی با کتابخانه‌های پردازش زبان‌طبیعی فارسی و انگلیسی
آشنایی با روش‌های پیاده‌سازی سیستم‌های تحلیل احساسات، تصحیح غلط املایی، خلاصه‌سازی
متن و تشخیص موجودیت‌های نامدار
آشنایی با نحوه کار چت‌بات‌ها و سیستم‌های پرسش و پاسخ
از دیگر مواردی که برای کسب درآمد در حوزه هوش مصنوعی بای روی آنها فعالیت داشته باشید ، ارتقا مهارت های برنامه نویسی خود است. زیرا زبان های برنامه نویس یمهم ترین ابزار یک مهندس و متخصص هوش مصنوعی است که بدون استفاده از آنها نمیتوان در این حوزه فعالیت داشت.
سایر فعالیت های ایران در حوزه هوش مصنوعی
- براساس اطلاعات به دست آمده از سال 1997 تا 2017 ، ایران 34،028 مقاله درمورد هوش مصنوعی و کاربرد آن ارسال کرده و آن را در مکان 14 در جهان در زمینه هوش مصنوعی قرار داده است.
- ایران هشتمین کشور جهان بر اساس مقالات تأثیر بالا و استناد زیاد و تنها کشور از خاورمیانه در ده کشور برتر در این زمینه است.
- ایران 1.3 درصد از مقالات پر استناد در زمینه هوش مصنوعی و همچنین 0.02 درصد از مقالات داغ را ارائه داده است.
- این کشور همچنین 271 مقاله با استناد بالا و 5 مقاله داغ منتشر کرده است که این کشور را به یکی از بهترین کشورها در این زمینه تبدیل کرده است.
- نیمی از مقالات پر استناد ارسالی توسط ایران با کمک محققان سایر کشورها انجام شده است ، اما تنها 0.74 درصد آنها نتیجه همکاری با بخش صنعت است!!!!
- دانشگاه آزاد اسلامی در جایگاه هفدهم در میان 20 موسسه برتر با بیشترین تولید مقالات برتر در زمینه هوش مصنوعی ، بالاتر از دانشگاه پلی تکنیک هنگ کنگ ، انجمن ماکس پلانک و دانشگاه کالیفرنیا ، برکلی قرار گرفت.
- بر اساس آخرین اطلاعات منتشر شده توسط SCImago Journal & Country Rank (SJR) ، ایران مقام اول را در میان کشورهای خاورمیانه برای بیشترین تعداد اسناد قابل استناد در سال 2017 به خود اختصاص داده است.
- در سال 2017 ، ایران با 54388 سند ، 51 هزار و 614 سند قابل استناد و 28 هزار و 813 استناد در مقالات بین المللی ، در میان کشورهای خاورمیانه که برای تولید اسناد علمی ارزیابی شده اند ، مقام اول را کسب کرده است.
- در یک دوره 7 ساله ، ایران موفق شد در منطقه خاورمیانه در جایگاه اول باقی بماند.
در مجموعه دانشگاه‌های کشور، هوش مصنوعی یكی از گرایش‌های مهندسی رایانه است. هدف از برگزاری دوره‌های هوش مصنوعی، تربيت کارشناسانی است که در زمينه تحليل و طراحی، ساخت و راه‌اندازی دستگاهها و مجموعه‌های سخت‌افزاری جدید، بررسی و شناخت مجموعه‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری موجود، نگهداری، عيب‌یابی، تعمير، اصلاح و توسعه روش‌ها و فناوری‌ها فعاليت کنند. به‌طور عمده در گرایش هوش مصنوعی به ساخت سيستم‌های هوشمند و روباتيک پرداخته میشود.
بازار کار هوش مصنوعی در ایران حوزه بسيار گستردهای بوده و به زمينه کاری که افراد در آن فعاليت میکنند، بستگی دارد، به‌طور مثال برخی از زمينه‌های کاری عبارتند از:
- پروژه های تحقیقاتی در مراکز تحقیقاتی کشور
- سامانه های امنیتی نظیر تشخیص هویت
- طراحی و ساخت سلاح‌های هوشمند
- طراحی ربات و دستگاه‌های صنعتی هوشمند
- تشخیص گفتار
- طراحی سامانه‌های خبره
- طراحی بازیی
- آموزش
- مارکتینگ و فروش
- و …
از جمله کارهایی که در ایران تا کنون انجام شده است می‌توان موارد زیر را نام برد:
- سامانه های تشخیص هویت در ایران
- جراحی رباتیک
- ربات‌های امدادگر
- ربات‌های آتش نشان
- ربات‌های زیر دریایی
- و …
آینده هوش مصنوعی در ایران چگونه است؟ | آینده نگری ایران برای هوش مصنوعی چیست؟
آینده نگری ایران برای هوش مصنوعی رهبری بازار هوش مصنوعی است و اهداف خود را نیز برای تبدیل شدن به رهبر بازار هوش مصنوعی، تا سال 2032 به گونه ای چیده است که در بازار پیشرو باشد. گزارش پژوهشگران فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور نشان دهنده این مورد است که ایران تا 10 سال آینده در بین 10 کشور برتر هوش مصنوعی قرار می‌گیرد.
البته قبل از اینکه ایران بخواهد رهبری بازار را به دست بگیرد باید از کشورهای قدرتمندی مثل کره جنوبی، آلمان و بریتانیا که همگی پیشروان این حوزه هستند، پیشی بگیرد و آنها را یکی پس از دیگری پشت سر بگذارد.
ایران با اینکه متخصصان بسیاری در این حوزه دارد که همگی با استعداد و علاقه مند هستند، میتواند شانس خود را برای تبدیل شدن به شماره 1 حوزه هوش مصنوعی بیشتر کند و ارتقا دهد.. دانشجویان و محققان ایرانی بطور مداوم در مسابقات و کنفرانس های بین المللی هوش مصنوعی یکی پس از دیگری عملکرد های خوبی را کسب میکنند.
عملکرد ایرانیان در حوزه هوش مصنوعی نشان دهنده پایگاه فکری قوی در این زمینه است. استارت آپ های فناوری هوش مصنوعی ایران نیز راه حل های مبتنی را هوش مصنوعی را توانسته اند به خوبی پیاده سازی کنند.
در بسیاری از دانشگاه های ایران مثل دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تهران و سایر دانشگاه های رتبه بالای کشور نیز برنامه هایی برای جامعیت هوش مصنوعی در ایران ریخته شده تا بتوانند استعداد های بیشتری در حوزه هوش مصنوعی را جذب و پرورش دهند.
البته پیشرفت و توسعه هوش مصنوعی و حوزه AI در ایران با محدودیت هایی مثل تحریم ها یا عدم حمایت جامعه بین المللی از پژوهشگران و توسعه دهندگان ایرانی، نیز مواجه هستند. همین موانع توانسته اند ایرانیان را از دسترسی به منابع و ابزارهای هوش مصنوعی جهانی منع کند.
در کل وضعیت حال هوش مصنوعی در ایران رو به بهبود است؛ اما نیازمند تلاش‌های هماهنگ و برنامه‌ریزی استراتژیک است.
